Bir aracın ikinci el olması ile sıfır olması arasında satıcının sorumluluğu bakımından muhakkak fark olacaktır. Ancak her iki halde de satıcının araçla ilgili vaat ettiğinin dışında bir durum ortaya çıkması halinde satıcı bundan sorumlu tutulur.
İkinci el araç satanın sorumluluğu yalnızca biraz daha kısıtlı olur. Bu duruma ikinci el araç satışında satıcının sorumluluğu diyoruz. 2. el araç satışında satıcının sorumluluğunun biraz daha kısıtlı olduğunu söyledik ancak 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu alıcının haklarını gene de alıcıya geniş haklar vermiştir.
İkinci el araç satışında alıcının haklarına aşağıda değineceğiz. Ancak öncesinde ikinci el araç satışında ayıp ve gizli ayıp nedir buna değineceğiz. Çünkü ikinci el araç satışında satıcının sorumluluğu ayıp hükümlerine göre belirlenir.
İkinci El Araçta Ayıp ve Gizli Ayıp Nedir?
Satılan şeyin satıcının bildirdiği vasıfları taşımamasından, değerini veya sözleşme gereğince beklenen faydaları azaltan ya da kaldıran eksikliklerinin bulunmasına ayıp denir. Satıcı, alıcının satış sırasında bilmekte olduğu ayıplardan sorumlu olmadığı gibi, satılana olağan dikkati göstermekle fark edebileceği ayıplardan da ancak onların mevcut olmadığını garanti etmişse sorumlu olur.
Dolayısıyla 2. el araç satışında satıcının ayıptan ötürü sorumlu tutulabilmesi için:
- Araçtaki ayıbın gizli olması gerekir. Yani olağan – sıradan bir gözden geçirme ile anlaşılması mümkün olmamalıdır.
- Olağan bir gözden geçirme ile fark edilebilecek ayıplardan ötürü ise satıcı böyle bir ayıbın olmadığını garanti etmişse sorumlu olur.
Ayıplı araç alan kişinin haklarının neler olduğuna ve çeşitli ihtimallere geçmeden önce bir tablo ile sizlere konuyu özetlemek isteriz.
İkinci El Araç Satışında Satıcının Sorumluluğu
Alıcının hakları nelerdir?
- Aracı geri vererek sözleşmeden dönme,
- Bedelde indirim isteme,
- Tamirat veya benzeri ile değiştirme.
Sözleşmeden dönülünce ne olur?
- Araç eldeki haliyle iade edilir,
- Ödenen bedel faiziyle geri alınır,
- Yargılama gideri ve araca yapılan masraflar geri alınır,
- Zararlardan ötürü tazminat alınır.
Noter sözleşmesinin etkisi nedir?
Genel ifadeler satıcının sorumluluğunu kaldırmaz. Özel olarak belirtilen ayıplardan ötürü sorumluluk kalkar.
Ekspertiz raporunun etkisi nedir?
Raporda belirtilen ayıplardan ötürü sorumluluk kalkar. Ancak bir ayıbın raporda yer almaması satıcının sorumluluğunu kaldırmaz.
Hasar kaydının etkisi nedir?
Kayıtta yer alan ayıplardan ötürü sorumluluk kalkar. Ancak bu kayıtlarda aracın ayıbına ilişkin çok bilgi yer almadığından çok bir etkisi yoktur.
Alıcının bildiği ayıpların etkisi nedir?
Alıcının bildiği ayıplardan ötürü sorumluluk kalkar. Ancak alıcının ayıpları bildiğini ispat yükü satıcıdadır. İspatlayamazsa alıcının bilmediği varsayılır.
Alıcının gözden geçirme yükümlülüğü nedir?
Alıcı imkan bulur bulmaz aracı gözden geçirip ayıpları satıcıya bildirmelidir. Ancak gizli ayıplar için bu geçerli değil. Bunlar ne zaman görülürse o zaman bildirilir.
Satıcı ayıbı bilmiyorsa?
Satıcının ayıbı bilip bilmemesi önemli değildir. Sorumluluğu devam eder.
Satıcının ayıbı bilerek gizlemesi
Bu durumda satıcının kötü niyeti ve ağır ihmali söz konusudur. Satıcı, alıcının bildirim yükümlülüğünü yerine getiremediği savunmasında bulunamaz.
Aracın piyasanın altında satılması
Aracın piyasa ederinin altında satılması, alıcının ayıbı bildiği anlamına gelmez.
Aracın galeriden alınması
Galeriden alındığı zaman alıcının haklarına halel gelmez, kimi durumda daha geniş haklar söz konusu olur.
Araçtaki ayıbın çok sonra fark edilmesi
Satın alma tarihinden itibaren 2 yıl içinde bildirilmelidir. Eğer satıcının ağır ihmali varsa 2 yıllık süre uygulanmaz.
Görevli ve yetkili mahkeme neresidir?
Davalının yerleşim yerinde bulunan asliye hukuk mahkemesi.
Dava sürerken araç satılabilir mi?
Satılabilir, devredilebilir. Böyle bir durumda seçimlik haklardan somut olayın niteliğine uyanı kullanılır.
Dava sürerken aracın kazaya uğraması
Ayıp, beklenmedik hal, mücbir nedenden ötürü araç hasara uğrarsa seçimlik haklar yine kullanılır. Aracın elde kalan kısmı verilir.
Ayıplı İkinci El Araç Alan Kişinin Hakları Nelerdir?
2. el araç satışında satıcının sorumluluğu kapsamında alıcının ne gibi hakları vardır? Bunlar temel olarak TBK madde 227 düzenlemesinde yer alır.
Aşağıda detaylı olarak incelediğimiz şartlar oluşmuşsa ve araç ayıplıysa alıcı şu hakları satıcıdan talep edebilir:
- Alıcı ikinci el aracı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönebilir.
- Aracı alıkoyarak ayıp oranında bedelde indirim talep edebilir.
- Aşırı bir masraf gerektirmiyorsa aracın satıcı tarafından ücretsiz onarılmasını talep edebilir.
- Eğer mümkünse (genelde mümkün olmaz) aracın ayıpsız benzeri ile değiştirilmesini talep edebilir.
Alıcı eğer bir zarara uğramışsa genel hükümler kapsamında tazminat talep edebilir.
Eğer ayıp çok büyükse yani neredeyse satış bedeline yakınsa bu sefer alıcı yalnızca sözleşmeden dönme veya ayıpsız benzeri ile değiştirme imkanlarından birisini kullanabilir.
Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
İkinci el araç satışında ayıba ilişkin hakları ileri sürebilmek için satıştan itibaren geçerli olmak üzere 2 yıllık zamanaşımı süresi söz konusudur. Ancak satıcı ikinci el aracı ayıplı olarak devretmede ağır kusurlu ise 2 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaz.
Dava Sürerken Araç Başkasına Satılabilir mi?
İkinci el araç satışında satıcının sorumluluğu ile ilgili hukuki imkanlar kullanıldığı zaman hukuki süreç devam ederken araç başka bir kişiye satılabilir.
İkinci El Araç Satıcısına Karşı Tazminat Talep Etme
Alıcının uğradığı zararların tazmini için hukuki süreç başlatılabilir.
2. El Araç Alan Kişiler Bu Süreçte Nelere Dikkat Etmeli?
Süreç genel olarak bu şekilde olsa da her somut olay kendi içerisinde farklı hukuki problemleri de barındırır. Bu nedenle ihtimalleri önceden hesaplayarak hukuki bir plan çizilmeli ve ondan sonra hukuki süreç başlatılmalıdır. Bu noktada en sağlıklı yol, tecrübeli avukatlarla çalışmaktır.