Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi işçilerin çeşitli sebeplerle iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda işveren tarafından ödenmesi gereken bir tazminattır. Amacı, işçinin çalışma süresince sağladığı katkının ve yıpranmasının karşılığını iş sözleşmesinin sona ermesiyle kendisine ödemektir.
Kıdem Tazminatı Hangi Hallerde Talep Edilebilir?
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için şu şartların sağlanması gerekmektedir:
- İş Kanunu’na tabi bir işçi olunması.
- Aynı işyerinde en az 1 yıl süreyle çalışılmış olması.
- İş sözleşmesinin aşağıdaki nedenlerden biriyle sona ermesi:
- İşverenin, haklı bir neden olmaksızın iş akdini feshetmesi.
- İşçinin, haklı bir sebeple iş akdini feshetmesi.
- Kadın işçinin evlendikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılması.
- İşçinin emeklilik hakkı kazanarak işten ayrılması.
- İşçinin askere gitmesi.
- İşçinin vefat etmesi.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
- Kıdem tazminatı, her tam yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır.
- 1 yıldan fazla çalışılmışsa, fazla süre için oranlı hesaplama yapılır.
- Her yıl için belirlenen kıdem tazminatı tavanı aşılmamalıdır.
- Son alınan brüt ücret esas alınır.
- İşçinin maaşı parça başına ya da zaman bazlı ödeniyorsa, ortalama ücret hesaplanarak kıdem tazminatı belirlenir.
Kıdem Tazminatı Hesaplanırken Giydirilmiş Ücrete Dahil Edilen Ödemeler
Kıdem tazminatının hesaplanmasında sadece temel ücret değil, işçiye sağlanan sürekli yan haklar da dikkate alınır. Bunlardan bazıları:
- Temel ücret
- Yemek, yol, giyim, konut, yakacak, çocuk ve aile yardımı
- Primler ve devamlı ödenen sosyal yardımlar
- Kasa tazminatı, unvan tazminatı, sağlık yardımı, mali sorumluluk tazminatı
Kıdem Tazminatı Ödenirken Hangi Kesintiler Yapılır?
- Kıdem tazminatı sadece Damga Vergisi’ne (binde 7,59) tabidir.
- SGK primi ve gelir vergisi kesintisi yapılmaz.
Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Süresi
- 6098 sayılı Borçlar Kanunu’na göre kıdem tazminatı talepleri 5 yıllık zamanaşımına tabidir.
- İş sözleşmesi sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde dava açılmalıdır.
Kıdem Tazminatının İş Hayatına Etkileri
- Çalışanların uzun süre aynı işyerinde kalmasını teşvik eder.
- İşverenler için işten çıkarma maliyetini artırır, çalışanları keyfi olarak işten çıkarmayı zorlaştırır.
- İşyerinin iflas etmesi durumunda, kıdem tazminatının tahsilinde zorluk yaşanabilir.
- Çalışanlar tazminat kaybı yaşamamak için iş değişikliğinden kaçınabilir.